#Blacklivesmatter, #alllivesmatter, #everylifematters, #whitelivesmatter en nog veel meer hashtags die er toe doen. Hoe meer er discussies worden gevoerd, hoe groter kennelijk de behoefte om elkaar de hersens in te slaan. In plaats van het beoogde effect een dialoog op gang te krijgen, staan kampen indien mogelijk nog standvastiger tegenover elkaar. Protest, plunderingen, geweld, moord, mishandeling van mens en dier, beeldenstorm. Het is er allemaal. Allemaal getriggerd door één afschuwelijk incident. Omdat op dit moment er met elkaar over praten nog niet veel helpt (tenzij je gewiekst afzeiken onder ‘praten’ schaart), ben ik (weer) gaan nadenken over wat er nu écht toe doet.
En dat is niets.
Ten minste niet iets waar we snel iets aan kunnen veranderen. Klinkt lekker vrolijk, niet? Is het ook niet. Het grote plaatje ontbreekt in het dagelijks leven. Namelijk wat je ook doet, het moment is zo voorbij en de herinnering daaraan wordt bewaard als slap aftreksel van het moment zelf. Uiteindelijk gaan we allemaal dood. En dat willen we niet, maar dat gaat toch gebeuren. Althans voorlopig nog. Uiteindelijk zullen we daar ook iets op vinden, maar zover is het bij lange na nog niet. Eerst gaan er nog hele wereldbevolkingen dood. Wat dus wél telt, als enige écht telt, is het voortbestaan van het bewustzijn. Eeuwig leven, zo je wilt. Dat klinkt religieus en voor sommigen (niet voor mij) is het dat ook. Zij zijn de gezegenden. Als de gelovigen een goed leven leiden hier op aarde, volgens de voorwaarden van hun religie, zullen zij eeuwig voortbestaan in het paradijs. Hier en daar een foutje mag, dat kan vergeven worden. Een plekje in het eeuwige paradijs is zo goed als in-the-pocket.
Voor de ongelovigen onder ons ligt de zaak wat gecompliceerder. De meeste van ons zijn als de dood voor de dood. Ik in ieder geval wel. Mijn hersenen kunnen zich niet voorstellen om zonder hersenen te zijn. Zonder bewustzijn. Het Niks. Gewoon niks. Onvoorstelbaar niks. Niks is niet groot of klein. Niks is niks. Het is er niet. Als ik daar heel intens over nadenkt, bespringt mij op een gegeven moment de paniek. Soms moet ik zelfs een kreet(je) uitslaan om de gedachteloop te onderbreken en aan de stroomversnelling van mijn paniekdenken te ontglippen. Kennelijk komen mijn gedachtes dusdanig dicht bij het gevoel van doodgaan, dat mijn instinct ingrijpt.
Voor ongelovigen zou het dus ook niets moeten uitmaken wat je uitvreet in dit bestaan. Op zich is dat waar, maar toch werkt dat niet zo. Ik laat bewust alle omgevings- en opvoedingsfactoren die ons gedeeltelijk vormen, zo veel mogelijk buiten beschouwing omdat dit stukje daar niet over gaat. Wat ik wel wil aanstippen is instinct. Instinct heeft namelijk direct invloed op leven en dood. Onbewust. Instinct wil ons koste wat kost in leven houden. Dit is de grootste alarmbel die we hebben om ons duidelijk te maken dat doodgaan geen optie is. Nooit. Instinct zorgt ervoor dat we ons tot de laatste snik aan het leven blijven vastklampen. Het instinct weet donders goed dat er geen weg meer terug is uit de dood. Natuurlijk weet ik dat het instinct kan worden afgetroefd. Constante pijn is de natuurlijke vijand van instinct. De politiek correcte term is ‘ondragelijk lijden’. Dat dekt de lading ook wel.
Bij continue ondragelijk lijden kan het instinct de handdoek in de ring gooien. Dat is het moment waarop de daad van zelfdoding voltrokken kan worden. Niet eerder. Instinctief besef dat het leven niet meer geleefd kan worden zoals het is bedoeld, dus het beschermen niet meer waard. Waarom hechten we zo aan het leven? Wat maakt het de moeite waard om nooit op te willen geven? Instinct. Ratio heeft hier weinig mee te maken. Alle concepten die we bedenken om een zo prettig mogelijk leven te leiden worden geboren uit de baarmoeder van het instinct. Het instinct geeft de voorzet en de hersenen koppen ‘m in (om er maar eens een voetbalmetafoor in te gooien).
Wordt het leven niet pas waardevol door het besef van de eindigheid ervan?
Ik denk van niet. Als we oneindig zouden kunnen leven dan zal ons instinct ons oneindig blijven alarmeren tegen (levens)gevaar. De hersenen zullen uiteindelijk een bevredigend antwoord vinden op het nut van een oneindig bestaan. Vermoedelijk in nauwe samenwerking met een ander ongrijpbaar begrip: hoop. Alleen als we ook onkwetsbaar zijn, zal het instinct zichzelf weg-evolueren. Al zal er wel een soort van alarmsysteem actief blijven, vermoed ik. Nature will find a way. Human nature, in dit geval.
Hitler, Stalin, Djengis Khan, Pol Pot, Idi Amin, Assad sr., Saddam Hussein, Jack the Ripper enzovoort, enzovoort. Allemaal dood. Maakt het voor hen nog uit wat ze hebben gedaan? Nee, want hun bewustzijn bestaat niet meer. Ja, maar WIJ weten het nog. Door van de geschiedenis te leren, kunnen wij een beter leven leiden. Bullshit. Ten eerste leven die hufters nog steeds niet doordat wij ze herinneren. Herinneringen bestaan in de hoofden van de levenden, niet in van de doden. Ten tweede leren we maar zelden van de geschiedenis. Veel mensen (zowel gelovigen als ongelovigen) denken dat als je een goed leven leidt, je er uiteindelijk voor wordt beloond. Voor gelovigen is dat het eeuwige leven in het paradijs (zó jammer dat ik nooit de kans zal krijgen om te zeggen: “zie je wel, ik zei het toch. Het bestaat niet!”) en voor de ongelovigen is het een ‘schoon geweten’. Blèh. Als dat alles is, laat maar zitten dan. Ik heb een heel opdringerig geweten. Alles wat ik tot nu toe fout heb gedaan (en dat is nogal wat) dringt regelmatig ongevraagd m’n hersens binnen.
Als je daar, net als ik, regelmatig last van hebt, dan zou ik voorzichtig zijn met wat je doet. En roept. Het komt terug. En niet om je een aai over je bol te geven. Nee, om je met een moker op je kop te rammen. Dus ga niet plunderen, niet slaan, niet moorden, geen eisen stellen aan andersgekleurden. Ga niet door de knieën en laat anderen niet voor je knielen. Sloop niets en zorg niet voor nóg meer tegenstellingen. Praat met elkaar en verzin samen oplossingen. Doe het voor jezelf. Vermijd de rotzak met de moker. Dan wordt die verrekt korte tijd dat je hier toch moet ronddolen in ieder geval niet geheel ondraaglijk. Sommigen zullen dan zelfs in staat zijn een vrolijk leven te leiden. Als ik een advies geef, dan zal dat dit zijn: bundel de geesteskracht van zoveel mogelijk mensen en bedenk iets om de eindigheid van je bestaan te elimineren. Doe ermee wat je wilt.
Dood ga je toch. #unlessyoufindawaytoliveforevernothingmatters
Menno Voorwinde
Tja…